Gewapend met een paar klompen, een degelijk rijwiel en polsstok trekt ‘Polderwachter’ Marcel
Blekendaal regelmatig het Hollandse landschap in. In 2003 heeft hij als beeldend kunstenaar dit
unieke beroep bedacht met maar 1 doel in gedachten: verhalen vertellen en het landschap tot
leven laten komen.
Iedereen kan mee op zijn reis als levend kunstwerk om de verhalen aan te horen en het landschap te beleven.
Marcel Blekendaal doet verder hoegenaamd niets.
‘Daar let ik scherp op: helemaal niets. Een boswachter leest nog wel eens een beleidsnotitie of verplaatst een hek. Maar een polderwachter doet niet aan onderhoud van sloten, aan dijken dichten of muskusratten vangen. Ik doe natuurlijk wel iets; ik maak wandelpaden en vertel verhalen.’
De Polderwachter gaat heel bewust om met het landschap en probeert mensen anders te laten kijken. Hij wil zijn verbeelding delen en met geïnteresseerden de verhaallijnen in de polder volgen naar analogie van de aboriginals die hun weg in het onherbergzame landschap van Australië konden vinden aan de hand van Songlines. Deze gezongen overleveringen leren hen het land te kennen en worden zo op een volgende generatie overgedragen. Elke plek, heuvel, bosje of waterpoel heeft zijn eigen geschiedenis en betekenis. Blekendaal ontdekt op zijn tochten deze ‘identiteit van de plek’ en laat alleen zijn voetstappen achter.
Zelfstandige met polsstok
Ooit deed Blekendaal mee aan een onderzoeksopdracht om op zoek te gaan naar zangsporen in de Venen toen dat herinrichtingsgebied was. Zo stelde hij zich als doel om te vertellen over het beheer van de natuur als conceptueel kunstwerk, zonder standaard beschrijvingen te geven. ‘Mijn verhalen gaan over de kunstmatigheid van Nederland. De natuur bestaat niet in Nederland, niet in dit land, ook al noemen wij sommige plekken natuur. Natuur is volgens de Van Dale iets dat door de mens niet is gewijzigd. Hier is alles door ons aangeraakt, alles is cultuurlandschap. Wat er op dat landschap groeit, noemen we soms natuur, maar dat is meestal een tijdelijke aandoening. Wij zijn behept met een soort verslaving om eindeloos aan het landschap te sleutelen,’ aldus Blekendaal in de Volkskrant (2014).
Als Polderwachter moet hij onafhankelijk blijven om zijn verhaal te laten overtuigen. Als kunstenaar was hij dat altijd al, en hij past er dan ook voor om zich te verbinden aan Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten. Hij neemt geen standpunt in en zet bezoekers vooral aan het denken en laat het landschap tot leven komen. Het militaire aspect maakt het Linielandschap wel volstrekt uniek:
'Het land lag al onder de zeespiegel dus hoefde je eigenlijk niets te doen (pompen uit) en dan volgden de inundaties vanzelf. Natuurlijk zijn er honderden waterwerkjes geplaatst om dit te controleren en in goede banen te leiden, maar dat zijn (zeer interessante) details.'
En in dat landschap baant Blekendaal zijn eigen weg: 'Ik maak mijn eigen songlines / verhalen in het landschap en die hang ik op aan bepaalde elementen die je vindt in het land: zo heb ik verhalen over van alles: over schotbalkkappen, groepsschuilplaatsen, forten enzovoort.'
De Polderwachter reageert vooral op hoe het Linielandschap er nu bij ligt: 'Ik weet weinig over het militaire gebruik. Ik ben vooral geïnteresseerd in hoe de waterlinie er nu bij ligt en hoe de forten nu gebruikt worden. Ik vind het mooi om te zien hoe sommige forten doordat ze lange tijd niet zijn gebruikt plekken zijn geworden waar de natuur ongestoord haar gang heeft kunnen gaan en nu dus in dat opzicht heel bijzonder zijn geworden. En het geeft een goed beeld van hoe snel onze menselijke sporen worden uitgewist / overgroeid door de natuur.'
Wil je ook mee?
Marcel heeft zijn thuisbasis op Fort Maarsseveen aan de rand van de Bethunepolder in Maarssen. Hier trekt hij met schoolklassen de polder in met de Waterlinie leskist. Dit onderwijsmateriaal is ontwikkeld door Landschap Erfgoed Utrecht in samenwerking met hem en wordt nu uitgezet door Kunst Centraal. Blekendaal: 'Ik woon in Maarssen dus de polders rond dat dorp zie ik als mijn achtertuin, ik heb een vrij breed begrip van achtertuinen. En het bijzondere van het landschap hier in de Vechtstreek is de grote verscheidenheid in landschap-types: De Vecht met de buitenplaatsen, de plassen en natuurlijk het polderlandschap. En hoe wij Hollanders van dat landschap gebruik maken en hebben gemaakt. Met als een van de mooiste verhalen natuurlijk die van de Waterlinie(s).'
Gemeentes en provincies nodigen hem regelmatig uit om als ‘gebiedsexpert’ mee te denken over de toekomst van ons landschap. Er zijn bijna 4.000 polders in Nederland waarvan de meeste door de vooralsnog enige Polderwachter ontdekt kunnen worden.
Volg hem via social media of als je er zelf op uit wil trekken, heeft hij hier en daar QR codes achtergelaten waarmee je op locatie zijn verhaal, verrijkt met alle geuren en geluiden van het landschap, kunt genieten.
Meer informatie:
@polderwachter
http://polderwachter.nl
https://www.facebook.com/marcel.blekendaal